Schuldsanering?

De feiten aan de zijde van de schuldenaren

Oorzaak schulden:

• Budgettaire redenen, zoals ontslag, stoppen met overwerk, pensioen, maar ook slecht financieel beheer w.o. online en op krediet aankopen en persoonlijke leningen aangaan.
• Verandering in levensfase, w.o. krijgen van een kind, echtscheiding of het overlijden van de partner.
• Psychosociale problemen, zoals gebrek aan weerbaarheid en compensatiegedrag
• Verslavingen aan drugs of gokken.

Momenteel heeft in Nederland:

• Ca. 1 op de 11 huishoudens risicovolle of problematische schulden
• Deze groep vraagt gemiddeld pas na 5 jaar om hulp
• Schuldenaar heeft dan gemiddeld 14 schuldeisers en ca. € 44.000  schuld
• ca. 538.000 (augustus ’22) Nederlanders hebben momenteel een betalingsachterstand ˃ 3 maanden

Voornoemde schuldenposities worden vaak verergerd door:

• het stapeleffect van meerdere schulden
• boetes voor te late betaling
• oplopende achterstandsrentes
• opgelegde incassokosten
• uitgebrachte dwangbevelen
• deurwaarderskosten

Dit leidt tot:

• veel verdriet, ellende, schaamte en eindeloos gedoe
• ongeopende post, overvolle brievenbussen
• lange trajecten in schuldsanering (tot 3 jaar) met heel klein budget
• beëindigde relaties, gebroken gezinnen, meer armoede
• huisuitzettingen
• afsluiting van energie
• fysieke- en mentale klachten
• tijdelijke curatele voor wat betreft de financiën
• verdere aanwas bij voedselbanken

De feiten aan de zijde van de mede-veroorzakers:

• Bedrijven en geldverstrekkers, verleiden via aantrekkelijke aanbiedingen personen die het eigenlijk niet, of minder goed kunnen betalen of erger al schuldachterstanden hebben opgelopen.
• Sommige bedrijven passen vaak incassovoorwaarden toe die deze problematiek alleen nog maar verergeren.
• Ook de overheid die deze problematiek wil aanpakken geeft zelf niet het goede voorbeeld (100% boete bij te late betaling van verkeersboetes)

De feiten, aan de zijde van wetgeving en overheid:

• Onlangs (2020) is de rente voor het kopen op afbetaling, van soms onfatsoenlijke woekerachtige hoogtes, verlaagd naar 10%. Dit is uiteraard een verbetering, maar nog onvoldoende om huidige en toekomstige problematiek te verminderen.
• Er zijn vele extra miljoenen beschikbaar om de schuldhulpverlening te versnellen, maar het probleem wordt in de basis (dus aan de voorkant) niet aangepakt
• Per 1 januari 2021 is een convenant in werking getreden onder de naam ‘Vroeg signalering schulden’, waarbij:

• gemeentelijke instanties
• zorgverzekeraars
• verhuurders
• leveranciers van energie en water

samen zijn overeengekomen de betaalachterstanden sneller te melden bij de gemeente, die vervolgens de wanbetaler benaderen om deze hulp te bieden, waardoor de problematiek bij een dergelijk geval klein kan blijven.

Echter is tot nu toe de praktijk ‘dweilen met de kraan open’. De ene schuld is nog niet gesaneerd, of de volgende meldt zich alweer aan. Ook is de recidive na sanering groter dan gewenst, alle goede bedoelingen van de schuldhulpverleners ten spijt.

• Kredietverstrekkers zijn wettelijk verplicht een BKR-toetsing te doen voordat zij een lening verstrekken en doen dit dan ook meer dan 10 miljoen (betaalde) keren per jaar.

Werkwijze van de stichting BKR (Bureau Krediet Registratie)

• Bij BKR aangesloten organisaties zijn verplicht een betalingsachterstand van meer dan 3 maanden op een overeenkomst daar te melden
• BKR registreert kredieten met een minimale looptijd van 3 maanden
• De BKR is puur registrerend en verstrekt alleen informatie zonder oordeel.
• Ook particulieren kunnen informatie bij de BKR opvragen
• Er staan meer dan 11 miljoen Nederlanders in de registratie van de BKR

Als ik minister was, dan zou ik de zo uit de hand gelopen schuldenproblematiek, maatschappelijk gezien een situatie met alleen maar verliezers willen aanpakken, om deze drastisch te verminderen, al moet ik ook vaststellen, dat dit probleem nooit helemaal is uit te bannen.

Ik wil via wetgeving met stringente adequate maatregelen het in ieder geval heel sterk inperken door de problematiek bij de oorsprong aan te pakken, zodat de kans op grote, maar ook meerdere kleine of gestapelde schulden eenvoudig wordt voorkomen.

Na het wegwerken van de lopende gevallen, zal na invoering van deze nieuwe regelgeving de aanwas duidelijk afnemen.

Vooral ook omdat bedrijven en kredietverstrekkers, de risico’s die ze na invoering lopen niet makkelijk willen nemen en alleen zaken willen doen met personen die (weer) vrij zijn van (kortlopende) schulden.

Mijn voorstel bestaat uit het invoeren van maatregelen welke voor alle verstrekkers van welke soort krediet of lening dan ook, zullen gelden.

Dit zijn zowel particulieren, dienstverleners, bedrijven, overheidsdiensten etc.

Regel 1

Iedere betalingsachterstand van meer dan 1 termijn of maand, moet in het registratiesysteem van het BKR vastgelegd worden. Als deze melding wordt nagelaten, mogen bij de opvolgende incasso geen extra kosten (incassokosten achterstandsrente aanmaningskosten deurwaarderskosten etc.) in rekening worden gebracht en komt de schuldeiser achter in de rij bij een eventuele schuldsanering.

Regel 2

Het BKR te Geldermalsen moet vanaf de invoering van deze wetsaanpassing, naast de huidige registratie in het (CKI) Centraal Krediet Informatiesysteem deze ook gaan doen voor:

• Het krediet dat meestal het grootst is – de hypotheek, staat daarentegen niet positief geregistreerd, pas na een achterstand melding
• Het langer dan een maand ongeoorloofd rood staan bij de bank
• Huishuurachterstand van meer dan 1 termijn
• Achterstallige betaling bij de aflossing van een persoonlijk lening van meer dan 1 termijn
• Achterstallige alimentatieverplichtingen van meer dan 1 maand
• Onbetaalde boetes van 1 maand over de termijn
• En de betalingsachterstanden welke ontstaan zijn bij:
• een creditcardmaatschappij
• een koop op afbetaling
• een leverantie op rekening
• een verzekeringsmaatschappij
• de belastingdienst
• de energieleverancier
• de gemeente
• de hypotheekverstrekker
• de kabelmaatschappij
• de private Lease Maatschappij
• de telefoonprovider
• de waterleidingmaatschappij
• de zorgverzekering

Regel 3.

Maatregel ter ontmoediging van lening verstrekkers, die personen met achterstallige schulden toch faciliteren:

Als een particulier, bedrijf, instelling of bank aan een privépersoon:

• een persoonlijke lening verstrekt
• een financiering mogelijk maakt
• een leasecontract aangaat (financieel of operationeel)
• een product op afbetaling levert
• een dienst of product op rekening levert

die bij de verplichte controle bij het BKR te boek staat met een actuele achterstallige schuld, ongeacht de schuldvorm, verliest voor zijn vorderingen alle rechten en kan alleen de netto vordering, dus zonder aanmaning-, incassokosten-, achterstandsrente, en deurwaarderskosten, pas opeisen als eerdere schuldeiser(s) volledig zijn afbetaald en betreffende persoon bij de BKR weer op ‘groen’ staat.

Dit verlies aan rechten geldt tevens voor de situatie als verstrekker nalaat de voorafgaande verplichte check op de betreffende persoon bij het BKR te doen.